Trên khắp miền tổ quốc, có lẽ ai cũng đã một lần được nghe tên về bánh gai Ninh Giang. Đây là món bánh của Hải Dương – vùng đất được biết đến với rất nhiều đặc sản nổi tiếng.
Đôi nét về đặc sản bánh gai Ninh Giang
Ninh Giang là một huyện nằm ở phía nam tỉnh Hải Dương. Thị trấn Ninh Giang xưa đã có một thời vang bóng, là một thị xã sầm uất với những người dân tứ chiếng hội tụ tạo nên một sắc thái văn hóa đa dạng. Đặc biệt về phương diện ẩm thực.
Đặc sản bánh gai Ninh Giang
Theo lời kể của các cụ tại thị trấn Ninh Giang, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương thì nghề làm bánh gai đã có từ hơn 700 năm trước. Ngày xưa, bánh gai chỉ được dùng trong các dịp lễ, Tết, giỗ chạp hay làm quà, biếu xén. Ngày nay, bán gai Ninh Giang đã xuất hiện ở hầu khắp các vùng miền ở Việt Nam.
So với các loại bánh gai khác, bánh gai Ninh Giang chính hiệu có hương vị, bản sắc riêng từ cách chọn nguyên liệu chế biến đến màu sắc và cách gói bánh độc đáo. Mỗi một chiếc bánh gai thơm ngon, khi làm phải trải qua nhiều công đoạn từ lựa chọn gạo, xay gạo, rây kỹ, chọn lá gai, hấp bánh…
Bánh gai được chăm chút trong từng công đoạn làm bánh
Để làm ra những chiếc bánh gai ngon, đạt tiêu chuẩn người thợ phải kỹ lưỡng, công phu trong từng giai đoạn.
Công đoạn làm thành một chiếc bánh gai
Lựa chọn nguyên liệu làm bánh
Gạo và lá gai
Gạo là loại đặc sản nếp cái hoa vàng Kinh Môn nổi tiếng cả nước. Mật phải thật ngọt, đun nóng để trộn cho dễ. Bánh có vỏ bánh làm từ bột nếp hoà với lá gai đã được giã nhuyễn làm lên sắc đen huyền, ánh lên hấp dẫn lạ kỳ.
Lá gai trông giống như lá dâu, có răng cưa, thường được trồng ở vùng cao. Lá gai khô đóng bịch lại. Lá đẹp phải là loại lá to, các lá quện lại thành từng tảng nhỏ. Khi kéo từng chiếc lá thấy được cái mềm mại, dẻo của lụa, mùi thơm ngai ngái của lá khô. Lá phải sáng màu. Loại lá nhỏ, lẫn hoa, vón cục thi không được dùng. Lá đem nghiền nhỏ thành thứ bột xốp xốp, mịn màng mát rượi.
Đỗ xanh
Cách chọn hạt gạo, hạt đỗ cũng phải sành. Đỗ xanh, phải là loại đỗ chè, hạt nhỏ, vỏ hơi mốc mốc. Xục tay vào thúng đỗ phải nghe thấy tiếng xạo xạo, coong coong của hạt đỗ già đã tách. Khi thổi lên đỗ mới bở, thơm và ngậy. Đỗ đãi sạch vỏ, bỏ sạn, đem cho vào nấu chín.
Mở vung nồi đỗ, mùi thơm thơm ngầy ngậy xộc vào cánh mũi, phải đợi một chút, quay mặt cho hơi bay vợi đi, khi đó mới nhìn rõ màu vàng ươm, mỡ màng của đỗ. Hạt đỗ căng tròn, nhón tay xiết lại, nhấc hai đầu ngón tay thấy dinh dính, nhưng xốp và mịn. Nghiêng dưới ánh sáng. thấy những hạt sáng như của khoai tây luộc bở tơi.
Nhân bánh
Nhân bánh cũng được chuẩn bị công phu không kém. Mỡ cánh được muối bằng đường thật khéo, sao cho mỡ lợn không còn ngấy, có độ giòn như mứt bí. Hạt sen chế biến sao cho mỗi hạt đều mềm và không nát, còn nguyên hương vị.
Bánh gai đặc sản Ninh Giang
Khéo léo trong cách làm bánh
Bánh gai được nặn lên bằng bàn tay của những người thợ làm bánh gai khéo léo có hình vuông nhỏ nhỏ xinh xinh mà chất chứa trong đó là bao nhiêu đặc sản của đất trời.
Sau khi nặn, bánh được gói bằng lá chuối khô, gói nhiều lớp để có thể giữ bánh được lâu và mang đi xa. Người Ninh Giang không luộc bánh gai mà hấp trong khoảng hai tiếng đến khi bánh dậy mùi thơm ngậy đặc trưng. Khi ăn bánh, thực khách sẽ phải ngất ngây với vị ngọt mà thanh, vị ngậy mà không ngán, lại dẻo mịn từ vỏ bánh đến mềm xốp của nhân bánh.
Sự phát triển của bánh gai Ninh Giang
Ở thị trấn Ninh Giang có gần 100 cơ sở sản xuất bánh gai. Trước đây bánh gai chủ yếu làm ra để biếu tặng trong các ngày lễ hội, tết, cưới xin, giỗ chạp…,
Hiện tại, khi sản phẩm bánh gai của làng đã nổi tiếng, khách hàng từ khắp nơi tìm về thu mua bánh gai ngày càng đông. Điều này đã giúp người dân làng nghề có công việc ổn định, cuộc sống được nâng cao.
Ninh Giang có nhiều điểm sản xuất bánh gai
Không những thế, bánh gai còn giúp tạo việc làm cho người lao động ở các xã, vùng lân cận lúc nông nhàn. Đặc biệt, sản phẩm bánh gai Ninh Giang từng tham dự các cuộc triển lãm thành tựu kinh tế kỹ thuật toàn quốc, từng giành được 3 Huy chương Vàng và 1 Huy chương Bạc.
Bánh gai là một sản phẩm ẩm thực, du lịch độc đáo của Ninh Giang. Hàng năm tại đây đã thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tham quan làng nghề, thưởng thức món đặc sản nổi tiếng xứ Đông này.
Bánh gai Ninh Giang cũng được sử dụng như một món quà quê giản dị mà hương vị thật đậm đà, bánh được dùng làm lễ vật trong lễ, tết, tuần, rằm, cúng giỗ tổ tiên theo phong tục Việt Nam, bánh làm lễ vật trong lễ cưới, hỏi, hoặc dùng làm quà trong hội nghị, liên hoan… Đặc biệt trong giao tiếp thì là một nét đẹp văn hóa ẩm thực của người Xứ Đông báng gai luôn là một trong những lựa chọn hàng đầu.
Nếu có cơ hội, hãy tự mình thưởng thức hương vị của món quà quê giản dị này bạn nhé!